Hoefbevangenheid herkennen en behandelen
Een schrikbeeld voor veel paardeneigenaren, wat meestal wel herkend wordt als hoefbevangenheid: een paard wat ineens achterover hellend, zielig in de weide staat. Maar ook zonder dit beeld kan een paard hoefbevangen zijn. Vroege herkenning kan veel leed voorkomen.
Een misvatting is dat hoefbevangenheid vooral voorkomt bij dikke pony’s. Alle paarden kunnen plotseling hoefbevangen worden, ook sportpaarden. Bovendien is het soms lastig te voorkomen.
Wat is hoefbevangenheid?
Het hierboven beschreven beeld is het stereotype van hoefbevangenheid. Hoefbevangenheid is een ontsteking in de hoeflamellen, de zwelling drukt het hoefbeen en de hoornwand los van elkaar, vergelijkbaar met een nagel die losraakt. Dit is extreem pijnlijk, waardoor het paard achterover geheld zal gaan staan. In een vergevorderd stadium is de hoef hierdoor zo zwak geworden, dat het hoefbeen (het bot) door de hoefzool heen zakt.
Een paard wat eenmaal hoefbevangen is geweest, is daarna gevoeliger voor het terugkomen van de aandoening. Hoefbevangenheid zoveel mogelijk voorkomen en beperken is daarom erg belangrijk.
Hoe kunt u hoefbevangenheid herkennen?
Er zijn verschillende signalen waaraan u hoefbevangenheid kunt herkennen. Een paard hoeft niet alle symptomen te hebben. Hoefbevangenheid treft meestal als eerst de voorbenen, maar kan in alle hoeven optreden. Ook kan het kan acuut optreden en binnen een dag of twee erg verslechteren. Daarom is snel in actie komen belangrijk.
Veelvoorkomende (vroege) signalen zijn:
- Warme hoeven
- Sterke polsslag in de kootholte
- Gevoelige kroonrand en/of straal
- Het paard wil geen voetje geven of opzij gaan
- Het paard loopt voorzichtiger of stijver dan normaal of wil minder graag lopen
- Het paard staat met de voorbenen gestrekt, achterover geheld
- In het allerergste geval kunt u het hoefbeen door de hoefzool heen zien
Vermoed u hoefbevangenheid?
Haal het paard uit de weide en zet het op boxrust wanneer u hoefbevangheid vermoed. Laat het paard vooral niet extra bewegen! Koel de hoeven om de ontsteking te remmen en pijn te verlichten.
Bel direct de dierenarts. Snel ingrijpen kan veel invloed hebben op de genezing.
Neem dan altijd direct contact op.
Waardoor wordt hoefbevangenheid veroorzaakt?
Hoefbevangenheid is helaas niet volledig te voorkomen of uit te bannen. Hoefbevangenheid wordt veroorzaakt door een verstoorde stofwisseling. Deze verstoring kan door verschillende factoren ontstaan. Veelvoorkomende oorzaken zijn:
Overgewicht
Te dikke paarden hebben meer kans om als gevolg van hun overgewicht, andere aandoeningen op te lopen. Eén daarvan is EMS, Equine metabolic syndroom. EMS is een aandoening bij paarden die gekenmerkt wordt door insulineresistentie. Wanneer een paard insulineresistent is, kan een overmatige inname van suikers en koolhydraten leiden tot een verhoogd gehalte aan insuline in het bloed. Dit kan ontstekingen in de hoeflamellen veroorzaken, wat uiteindelijk hoefbevangenheid tot gevolg kan hebben.
We zien vaak dat paardeneigenaren hun paard slanker inschatten dan de dierenarts. Vraag de dierenarts tijdens een volgend consult eens de conditiescore van het paard te beoordelen. Wij kunnen helpen met voedings- en bewegingsadviezen.
Ziekte
Meer dan 50% van de hoefbevangen paarden, blijkt de stofwisselingsstoornis PPID te hebben. Dit komt bij ongeveer een kwart van de paarden boven de 15 jaar voor. Paarden met PPID hebben een verhoogd risico om hoefbevangen te raken door hun verstoorde stofwisselingsregulatie.
Ongeschikt dieet (teveel suikers)
Veel paardeneigenaren weten wel dat ze in het voorjaar hun paard rustig moeten laten wennen aan gras. Dat komt omdat dit gras te veel fructaan (een soort suiker) bevat, wat hoefbevangenheid kan veroorzaken, vooral als een paard er plotseling toegang toe krijgt. Dit kan voorkomen in de lente en herfst, wanneer gras snel groeit. Een teveel aan koolhydraten (suikers) of zetmeel door het eten van teveel haver, krachtvoer of appels kan ook hoefbevangenheid veroorzaken.
Hooi dat in een stresssituatie geoogst is, kan ook heel hoge suikerwaarden hebben. Het is een misvatting dat de paardenweide geen meststoffen nodig heeft. Dit hooi ziet er op het oog vaak heel goed uit en ruikt lekker, maar kan zeer hoge suikerwaarden bevatten.
Overige oorzaken
Ook afvalstoffen in de bloedsomloop kunnen hoefbevangenheid veroorzaken. Bijvoorbeeld wanneer het paard hoge koorts heeft of koliek, als gevolg van een baarmoederontsteking of na het toedienen van bepaalde medicijnen.
Bij kreupele paarden zien we ook vaak hoefbevangenheid optreden. Omdat het paard het pijnlijke been ontlast en daarmee een gezond been overbelast. Zet bij kreupelheid voor de zekerheid gelijk terug in voeropname.
Behandeling van hoefbevangenheid
De behandeling van hoefbevangenheid, hangt samen met de ernst van de hoefbevangenheid. Nadat we de diagnose hoefbevangenheid hebben gesteld, kunnen we in de acute fase medicijnen geven om de doorbloeding van de hoef te bevorderen, de ontsteking te remmen en de pijn te stillen.
Ook geven we vaak het advies om het paard van het gras te halen, het hooi te gaan weken en de darmgezondheid te ondersteunen met gezonde vezels voor de dikke darm. Hiervoor raden wij zorgvuldig samengestelde voeding, zoals Bonpard Colon aan.
Wanneer de acute fase voorbij is, kunnen wij u helpen met voedingsadviezen om de kans te verkleinen dat uw paard nogmaals bevangen raakt. Hierbij schrijven we dan bijvoorbeeld een dieetvoeding voor zoals Bonpard Non-obesitas. Ook nemen we hooi mee dat we voor analyse opsturen zodat er een passend voedingsadvies gegeven kan worden.
In veel gevallen is samenwerking met de hoefsmid nodig voor het herstel. Door het toepassen van orthopedisch beslag of een bepaalde manier van bekappen wordt het beschadigde, voorste deel van de hoef ontlast zodat het kan helen.