Atopie is geen ziekte, het is een aanleg om een allergische aandoening te krijgen. Bij de hond komt deze allergische aandoening meestal via de huid tot uiting, dit heet atopische dermatitis.
Atopische dermatitis is een chronische huidziekte, met sterk wisselende klachten van huidontsteking en jeuk. We kunnen een hond met deze ziekte niet genezen, wél kunnen we de problemen zo goed mogelijk onder controle houden. Hiertoe moeten we in kaart brengen welke combinatie van prikkels een rol spelen bij het veroorzaken van de klachten. Dit is voor iedere hond weer anders. Door hierop zo veel mogelijk in te spelen, kunnen we voor de meeste atopische honden de jeuk en de huidontsteking tot een minimum beperken.
Oorzaak
Honden met atopische dermatitis hebben een verminderde barrièrefunctie van de huid én ze zijn (meestal) overgevoelig voor omgevingsallergenen. De (over)gevoelige huid van deze honden reageert sneller op allerlei prikkels uit de omgeving dan een gezonde huid.
Er zijn heel veel factoren die de jeuk kunnen uitlokken of verergeren: omgevingsallergenen waarvoor de hond overgevoelig is, zoals huismijten, boom- en graspollen en huidschilfers van andere dieren, en bij sommige honden ook voedselallergenen. Maar ook temperatuurschommelingen, luchtvochtigheid, stress en hormoonschommelingen kunnen gemakkelijk jeuk veroorzaken. Bovendien zijn honden met een allergische huid erg gevoelig voor de invloed van bacteriën en gisten die op de huid leven.
Door al deze factoren worden cellen in de huid gestimuleerd tot het aanmaken van stoffen die ontsteking veroorzaken. Als de hond zich eenmaal gaat krabben, raakt de huid verder geïrriteerd en beschadigd waardoor de ontsteking van de huid steeds meer verergert.
Jeukdrempel
Doordat er zoveel verschillende factoren bijdragen aan de huidontsteking en de jeuk, zijn de klachten niet altijd even erg. Dat hangt er van af of de gezamenlijke bijdrage van al deze factoren boven de jeukdrempel uit komt of niet.
Iedere hond heeft z’n eigen jeukdrempel. De ene hond heeft een hogere drempel dan de andere, en hoe hoger de drempel, hoe minder jeuk.
Door de tijd heen zijn de verschillende factoren die bijdragen aan de jeuk niet altijd even sterk. Er zijn bijvoorbeeld niet altijd omgevingsallergenen aanwezig (in geval van pollenallergie), de weersomstandigheden wisselen en de hond gaat soms zwemmen. Hierdoor komt de jeuk soms boven de jeukdrempel uit, en soms niet. Daardoor hebben atopische honden vaak sterk wisselende klachten.
Meestal zijn de klachten in de zomer erger. Dit geldt ook voor honden die allergisch zijn voor allergenen die het hele jaar door aanwezig zijn, zoals huismijten. Dat komt doordat in de zomer veel andere factoren vaak maximaal aanwezig zijn zoals warmte en zwemmen.
Microbiële huidontsteking
Bovendien hebben honden met een atopische huid minder weerstand tegen de bacteriën en gisten die normaliter in kleine aantallen op de huid voorkomen. Deze zogenaamde microbiële flora kan zich hierdoor gaan vermenigvuldigen en de ontsteking van de huid verergeren. Dit verschijnsel heet microbiële huidontsteking. De conditie van de huid gaat daardoor nog verder achteruit.
Symptomen
Het belangrijkste verschijnsel bij atopische dermatitis is jeuk. Verder veroorzaakt de allergie vooral roodheid en schilfering van de huid. De klachten kunnen erger worden door krabben, schuren, bijten en likken, waardoor uiteindelijk kale plekken en een olifantshuid kunnen ontstaan.
Als er ook microbiële huidontsteking aanwezig is, ontstaan er vaak kleine bultjes en korsten. Soms is er ook sprake van heftiger ontsteking met zwelling van de huid en kan er bloederige uitvloeiing en pus te zien zijn.
Risicogroepen
Atopische dermatitis begin meestal bij jongere honden en komt bij bepaalde rassen vaker voor. Bij 75% van de honden met atopische dermatitis worden de eerste klachten zichtbaar tussen het eerste en derde levensjaar. Het gebeurt niet vaak dat de klachten ontstaan op een leeftijd jonger dan 6 maanden.
Allergieonderzoek
Het is niet eenvoudig om vast te stellen of een hond atopische dermatitis heeft; er moet een heel scala aan onderzoeken worden uitgevoerd voordat we deze diagnose kunnen stellen. Als de diagnose eenmaal gesteld is, kunnen we allergietesten doen: door middel van een huidtest (intradermale test) of bloedonderzoek (serumtest) kunnen we proberen te achterhalen voor welke omgevingsallergenen de hond overgevoelig is.
Behandeling
Er zijn verschillende mogelijkheden om een hond met atopische dermatitis te behandelen, o.a. desensibilisatie en medicijnen, maar ook huidverzorging. Omdat atopische dermatitis een chronische ziekte is, moet de behandeling levenslang worden vol gehouden en soms ook aan veranderde omstandigheden worden aangepast.