Spierbevangenheid bij paarden herkennen

U wilt met uw paard gaan trainen, maar het paard lijkt erg gespannen en niet vooruit te branden. Lui? Misschien niet. Spierbevangenheid is pijnlijke verkramping van de spieren als gevolg van een acute stoornis in de spierstofwisseling. Het is daarmee iets wezelijk anders dan spierpijn. Spierpijn is gerelateerd aan de opbouw van spieren, spierbevangenheid breekt spieren af.

Hoe ontstaat spierbevangenheid?

Als een paard te veel energie (suikers en zetmeel uit krachtvoer) heeft gekregen, maar deze niet verbruikt, worden deze opgeslagen in de spieren. Zodra het paard weer aan het werk moet, kan het paard deze energie niet op de juiste manier verbranden, waardoor meer afvalstoffen (zoals melkzuur) ontstaan die in de spier achterblijven en stijfheid veroorzaken.

Spierbevangenheid wordt historisch gezien ook wel “maandagziekte” genoemd, omdat werkpaarden op hun rustdag evenveel krachtvoer kregen en vervolgens op de volgende werkdag (maandag), verkrampt waren. Ook bij hedendaagse paarden kan teveel (kracht)voer in relatie tot beweging en arbeid, spierbevangenheid veroorzaken.

Maar ook teveel opwinding, te hoge inspanning of onvoldoende cooling down na zware inspanning kunnen deze spierspanning teweeg brengen. Daarnaast zijn er bepaalde stofwisselingsaandoeningen die paarden gevoeliger maken voor spierbevangenheid. Westernrassen en koudbloeden staan hier bijvoorbeeld om bekend.

Hoe herken ik spierbevangenheid

Spierbevangenheid maakt lopen pijnlijk. Een paard kan in meer of mindere mate spierbevangen zijn.

• Bij lichte spierbevangenheid zal het paard stijf zijn in de achterhand en de rug opbollen.
• Bij matige spierbevangenheid is dit beeld erger: de passen zijn kort en het paard wil niet graag lopen.
• Bij zware spierbevangenheid zal het paard al snel gaan zweten wanneer het aan het werk wordt gezet en erg stijf lopen.

Afhankelijk van de mate van spierbevangenheid zal het paard snel zweten en spiertrillingen vertonen. Ook is de urine donkerder dan normaal door de afbraak van spierweefsel. Bij erge pijn zal het paard ook angstig worden door de pijn en verhoogde hartslag en adem hebben. Ook zal het graag willen gaan liggen en vervolgens niet graag opstaan.

Spierbevangenheid behandelen

Bloedonderzoek kan vaststellen of het om spierbevangenheid gaat. Wanneer u ons belt en we spierbevangenheid vermoeden, dient u het paard stil te zetten om verdere spierafbraak te voorkomen. Houd het warm en laat het paard niet eten. Drinken is juist goed.

Wanneer de mate van spierbevangenheid ernstig is, zal het paard een infuus gegeven worden om te zorgen dat de myoglobine (afgebroken spierweefsel) die in de urine terecht komt, de nieren niet beschadigt. Daarnaast worden pijnstillers/ontstekingsremmers gegeven, vaak in combinatie met vitamine E en selenium voor de spieren.

De dierenarts zal ook een voeradvies geven. In de herstelperiode heeft het paard bijvoorbeeld veel vetten en weinig zetmeel en suikers nodig. Bij lichte of matige spierbevangenheid is vaak het weglaten van krachtvoer en voorkomen van stress voldoende.

Bij zwaardere spierbevangenheid wordt een dieet opgesteld en wordt vaak ook boxrust voorgeschreven. Speciale afgestemde voeding zoals Bonpard muscle maakt het voeren van supplementen overbodig en dus het voeren eenvoudig. Het lage aandeel aan zetmeel en suikers voorkomt ook het terugkeren van spierbevangenheid bij stressgevoelige paarden. Herstel kan best een tijd duren, daarom wordt er meestal na enige tijd nogmaals bloedonderzoek gedaan.

Voor paarden met spierbevangenheid kunnen supplementen het herstel ondersteunen. Hestevard Dura-E Natural levert goed opneembare, natuurlijke vitamine E zonder selenium en helpt spierschade beperken. Hestevard Vitatone bevat B-vitamines en aminozuren voor energie en spieropbouw. Overleg het gebruik altijd met uw dierenarts.

Spierbevangenheid voorkomen

Paarden die spierbevangen zijn geweest, zijn gevoelig voor terugkeer van spierbevangenheid, vooral in de herstelperiode. Daarom is het erg belangrijk om herstel rustig te laten verlopen en arbeid op te bouwen aan de hand van het advies van de dierenarts. Ook na herstel zal het paard gevoelig blijven, overleg daarom met de dierenarts of het voer blijvend aangepast moet worden.

Voor alle paarden geldt dat de volgende maatregelen, de kans op spierbevangenheid verkleinen:

• Wanneer paarden actief worden getraind en daarom krachtvoer krijgen, is het belangrijk om de hoeveelheid krachtvoer aan te passen op de activiteit.
• De middag/avond voorafgaand aan een rustdag, hoeft het paard maar een halve of zelfs kwart portie krachtvoer te krijgen.
• Ruwvoer mag gelijk blijven, of van hooi zelfs iets meer.
• Zorg dat het paard op de rustdag zoveel mogelijk vrije beweging krijgt.
• Neem in de training altijd voldoende tijd voor een warming up, pauzes met lange teugel en cooling down.